Rubutawa daga Isiaka Mustapha, Babban Jami’in Gudanarwa/Kakakin Edita, People’s Security Monitor

Sabon tsarin da Shugaba Bola Ahmed Tinubu ya aiwatar a rundunonin tsaro na Najeriya ya kasance mai cike da karfin hali da kuma dan daukar hankali. A lokaci guda, ya sauke kusan dukkan shugabannin rundunonin soja, banda babban hafsan sojin kasa wanda aka daga zuwa matsayin Babban Hafsan Tsaro na Kasa (Chief of Defence Staff). Wannan mataki ya nuna iko da gaggawa, amma ya kuma bayyana raunin siyasa da tsaron kasa na yanzu.

Lokacin wannan mataki ba bazata ba ne. Sauyin ya zo ne bayan jitajitar yunkurin juyin mulki da rahotannin kamun wasu hafsoshi a farkon watan Oktoba. A cikin irin wannan yanayi, shawarar Tinubu ba kawai sauya shugabanni ba ce, illa dai wani yunkuri ne na tabbatar da iko da kuma hana jitajejin yin kaho kafin su bazu.

Fadar shugaban kasa ta bayyana wannan sauyin a matsayin matakin inganta aiki da kara kuzari a yaki da matsalolin tsaro da suka addabi kasa. Daga ta’addancin Boko Haram a arewa maso gabas zuwa ta’addanci da satar mutane a arewa maso yamma da kuma rikicerikicen kungiyoyin rarrabuwar kai a kudu maso gabas, rundunar sojin Najeriya na fuskantar matsin lamba mai tsanani. Gwamnati na ganin cewa sabbin shugabanni za su kawo sabuwar tsari da hadin kai.

Sai dai ko da canjecanje suna da niyyar gyara, suna iya haifar da barazana. A cikin tsarin soja inda biyayya ke fafatawa da kwarewa, sauke manyan hafsoshi kwatsam na iya haifar da rashin kwanciyar hankali. Sakon da yake isarwa shi ne cewa amincewa tana da sharadi, kuma iko na iya sauyawa a kowane lokaci. Wannan sakon idan ya gangaro kasa cikin runduna, zai iya farfado da daa ko ya lalata kwarin gwiwa.

Shawarar Tinubu ta daga babban hafsan sojin kasa maimakon sauke shi kamar sauran ta nuna dabara. Wannan mataki ya kiyaye dandano na ci gaba a cikin sauyi. A wasu idanu, ana iya ganin wannan a matsayin dabarar siyasa ta tabbatar da amintaccen mutum a tsakiyar sabon tsarin da aka girgiza. Amma a wasu, hakan na iya bayyana a matsayin nuna bambanci ko yunkurin tattara iko a wuri daya.

Siyasa ta nuna saurin amsawa. Yan adawa da kungiyoyin farar hula sun tambayi ko sauyin ya magance matsalolin tsari ko dai kawai yana karfafa ikon shugaban kasa. A lokacin da jama’a ke nuna karancin yarda da manufofin gwamnati, irin wannan sauyi babu cikakken bayani kan dalili yana iya zama kamar wasan siyasa fiye da gyara.

Daga bangaren aiki, tasirin na iya zama biyu. A gefe guda, sabbin shugabanni na iya kawo sabbin dabaru da kuzari wajen tunkarar matsalolin tsaro. Amma kuma, irin wannan sauyi da gaggawa na iya katse tsaretsaren aiki da hadin kai tsakanin rundunoni musamman yayin da ake tsaka da yakin ta’addanci da satar mutane. Ci gaba a shugabanci ba kawai kwarewa ba ce har da daidaito da ci gaba.

Doka ta ba Tinubu cikakken iko don sauya manyan hafsoshi. Amma doka ba daidai take da hikima ba. Idan sauyesauye sun zama masu kama da martani fiye da tsari, hakan na iya nuna cewa tsaron kasa yana dogara ne da siyasa ba nazarin aiki ba. Wannan raayi yana raunana ikon farar hula da kwarin gwiwar soja.

Ba za a iya watsi da tasirin duniya ba. Yankin yammacin Afirka na fuskantar juyin mulki akaiakai daga Mali zuwa Nijar. Idan aka yi laakari da jitajitar juyin mulki a Najeriya, matakin Tinubu ya jawo hankali sosai. Wasu kasashe sun ga wannan a matsayin yunkurin hana irin juyin da ya kifar da gwamnatoci a yankin.

A cikin gida, wannan mataki na iya haifar da sabon daidaiton siyasa da kabilanci. A Najeriya, nada hafsoshi koyaushe yana fassaruwa ta fuskar yankuna. Idan sabbin nadenaden sun karkata zuwa wani yanki, hakan na iya tayar da tsoffin bakin rai. Rashin jin dadi a cikin runduna na iya zama barazana ga tsarin siyasa musamman yayin da jama’a ke fama da tsadar rayuwa da hauhawar farashi.

A lokaci guda, wannan sauyin na iya kawo dan karamin kuzari a cikin runduna musamman ga hafsoshi da ke ganin an dawo da ladabtarwa da kaida. Idan sabbin shugabanni suka nuna kwarewa da inganci, shawarar Tinubu za ta bayyana da hikima. Amma idan aka ga an yi ta ne saboda tsoro to za ta zama abin zargi.

Wannan lamari ya bayyana iyakar bambanci tsakanin jarumta da rashin tabbas. Salon mulkin Tinubu wanda ke da gaggawa da dabarar siyasa yana zama abin gane shi. Amma soja ba jamiyya ba ce, runduna ce da ke bukatar hadin kai da amincewa. Idan aka girgiza ta sosai, za ta iya karyewa.

Ga Najeriya, kwanciyar hankali ba alfahari ba ne, wajibi ne. Kasa na fama da matsalolin tsaro da tattalin arziki a lokaci guda. Tinubu yana son nuna iko da kulawa wanda a wasu lokuta yana da maana. Amma iko ba tare da bayyana manufarsa ba na iya zama tilasci wanda ke haifar da rudani.

Don daidaita alamura, gwamnati na bukatar bayyana dalilan sauyin nan da kuma yadda za a auna nasararsa. Rufe bayanai kan jitajitar juyin mulki da gaggawar sauyin sun bar jama’a cikin tambaya. Bayyanawa ba rauni ba ne, a irin wannan lokaci ita ce mafi karfafa gwiwa.

Duk wani sauyi a sama yana da tasiri a kasa daga Maiduguri zuwa Zamfara da Anambra. Sojoji a fagen daga na bukatar bayani ba rudani ba. Dole su gaskata cewa sauyin shugabanci ya samo asali daga dabarun tsaro ba daga siyasa ba. Wannan yarda ita ce ke bambanta jarumta da rashin tabbas.

Sabon sauyin Tinubu gwaji ne da sakon lokaci guda. Gwaji ne ga karfin rundunonin tsaro wajen jure matsin siyasa kuma sakon ne cewa shugaban kasa yana son nuna iko a lokacin da kasa ke cikin rudani. Ko tarihin zai dauke shi a matsayin jagoranci ne ko rashin natsuwa lokaci zai nuna.

Idan sabbin hafsoshi suka kawo cigaba a tsaro da hadin kai shawarar Tinubu za ta zama mai nasara. Amma idan rashin yarda ya karu kuma ayyuka suka gaza za ta zama abin zargi. Watanni kadan masu zuwa ne za su bayyana gaskiya.

A karshe wannan mataki ba kawai na sauya mutane ba ne na sauya ma’anar iko ne. Tinubu ya bayyana cewa biyayya ita ce mafi muhimmanci ga shugabanci. Amma Najeriya na bukatar soja da ke da biyayya ga kasa ba mutum daya ba. Har sai an cimma wannan matsayi duk wani sauyin soja zai ci gaba da dauke da amo na tashin hankali.