Hoto: ACC John Onoja Attah

Chief Oghenero Oghenetegaoghene ya rubuto daga Ughelli, Jihar Delta

A cikin yaƙin kare dukiyar ma’adinai na Najeriya, akwai sunan da ya fito fili a matsayin jagora mai ƙarfi: Assistant Commandant of Corps (ACC) John Onoja Attah, Kwamandan NSCDC Special Mining Marshals. A wani lokaci da haramtaccen hakar ma’adinai ke barazana ga tsaron ƙasa, naɗe kuɗaɗen gwamnati, tare da tallafa wa laifuffuka, jagorancinsa ya kawo tsari da kwarin gwiwa. Ta hanyar jarumta, gaskiya da dabaru, Attah ya fara shimfiɗa wata sabuwar hanya wajen kare albarkatun ƙasa na ƙasa.

Haramtacciyar hakar ma’adinai ba wai kawai laifin tattalin arziki ba ce; babbar barazana ce ga tsaro. Yana gurbata muhalli, yana lalata al’ummomi, kuma a wasu lokuta yana ɗaukar nauyin kungiyoyin makamai. Na dogon lokaci an ɗauki matsalar a matsayin abin gefe. Wannan ya sauya da kafa Special Mining Marshals ƙarƙashin NSCDC, inda aka naɗa Attah a matsayin kwamanda. Wannan mataki ya tabbata mai amfani ne. Tarihinsa ya nuna abin da jagoranci mai gaskiya da rikon amana zai iya cimmawa.

Sakamakon kuwa ya fito fili. Sama da wuraren hakar ma’adinai haramtattu 400 an gano su a jihohi fiye da 20. An kama daruruwan mutane, an kwace kayan aiki, kuma an gurfanar da mutane a kotu. Waɗannan ba wai lissafi ne kawai a takarda ba; nasarori ne na ainihi kan tattalin arzikin laifi da ya daɗe yana ci gaba. Ayyukansa sun nuna cewa sakaci da laifi a fannin ma’adinai ba shi da tabbataccen wuri yanzu.

Abin da ya bambanta Attah ba wai sakamakon kawai ba ne, har ma da hanyoyin da yake bi. Sananne ne wajen ƙin karɓar rashawa da kuma ƙin yin biyayya ga matsin lamba. A ƙasar da cin hanci ya gurgunta hukumomin tsaro da dama, irin wannan tsayawa kai da fata abin yabawa ne. Wannan rikon amana ne da ke sa masu saka jari su yi amanna, ya ƙarfafa haɗin gwiwar masu ruwa da tsaki, tare da tabbatar wa talakawa cewa yaƙi da hakar ma’adinai ba bisa ƙa’ida ba na gaskiya ne.

Attah kuma mai dabaru ne wanda ya fahimci darajar haɗin kai. Kiran da yake yi ga kafafen watsa labarai don goyon baya maimakon su yi shakku, ya nuna shugaba mai fahimtar haɗin kai. Ya yi aiki tare da masu lasisin hakar ma’adinai, ƙungiyoyin al’umma, da al’ummomin masauki domin gina yanayi da hakar doka za ta bunƙasa, yayin da haramtacciyar hakar ke gushewa. Wannan salo ya nuna hangen nesa.

Sai dai kalubale suna da yawa. Yanayin ƙasa yakan zama matsala, kayan aiki ba su wadatar, kuma cibiyoyin da ke bayan haramtacciyar hakar na da kuɗi da goyon bayan siyasa. Ga kowane jami’i, jarabtar yin sulhu tana da yawa. Abin da ya sa Attah ya ci gaba da tsayawa kai da fata yana nuna juriya mai ban mamaki kuma yana ƙara haskaka dalilin da yasa ya cancanci goyon bayan ƙasa baki ɗaya.

Najeriya ba za ta iya ɗaukar wannan a matsayin yaƙin mutum ɗaya ba. Idan Mining Marshals suka yi nasara, ƙasa za ta ci gajiyar karin kuɗaɗen shiga, sabbin ayyukan yi, da tsaron al’umma. Idan suka kasa, sakamakon zai zama bala’i: lalacewar muhalli, ƙarin rashin tsaro, da asarar tattalin arziki. Goyon bayan Attah da rundunarsa zuba jari ne a cikin zaman lafiya da ci gaban Najeriya.

Goyon baya kuwa dole ne ya kasance mai fadi. Gwamnatin tarayya ta samar da kayan aiki na zamani, motocin aiki da fasahar zamani. Hukumomin shari’a su baiwa shari’o’in hakar ma’adinai muhimmanci, tare da tabbatar da hukunci cikin lokaci da gaskiya. Al’umma kuma su ɗauki Mining Marshals a matsayin abokai, ba abokan gaba ba. Wannan ne kaɗai zai iya tabbatar da ci gaban da aka samu.

Haka kuma akwai darasi na ɗabi’a. A wani lokaci da rashin imani da gwamnati ya yi yawa, Attah ya zama misali: jami’in gwamnati mai sadaukarwa ga aiki fiye da amfanin kansa. Labarinsa tunatarwa ne cewa gaskiya da rikon amana har yanzu suna yiwuwa a Najeriya. Kuma abin ƙarfafawa ne ga ƙananan jami’ai da za su iya ɗaukar cewa sulhu dole ne.

Wannan yaƙi yana da babban tasiri. Idan aka tsare fannin hakar ma’adinai, zai iya zama ginshiƙin ci gaban ƙasa. Attah ya sa aikinsa da rayuwarsa cikin hadari domin kare wannan makoma. Ƙaramin abu da ƙasa za ta iya yi shi ne ta kare shi daga masu neman rushe shi tare da bashi ƙarfin hukumomi don faɗaɗa tasirinsa.

Duniya na kallonmu. Masu sayen ma’adinai na duniya sun san bambanci tsakanin ma’adinai masu tsafta da na yankunan rikici. Najeriya ba za ta iya ɗaukar suna a matsayin mai sayar da “ma’adinai daga wuraren rikici” ba. Tabbatar da gaskiya da tallafa wa Mining Marshals zai sanya ƙasar cikin jerin masu mutunci a kasuwar duniya.

A ƙarshe, ACC John Onoja Attah ba kawai kwamanda ba ne; babban ginshiƙi ne ga al’ummar tsaro ta Najeriya. Salon aikinsa mai gaskiya da mayar da hankali kan sakamako ya zama abin koyi yadda hukumomin tsaro ya kamata su kasance a cikin dimokuraɗiyya. A wani lokaci da ƙasar ke matuƙar buƙatar misalan sadaukarwa, jagorancinsa ya haskaka. Kare shi, ba shi kayan aiki, da kuma murna da shi ba zaɓi ba ne wajibi ne idan Najeriya na da niyyar kare albarkatunta da makomarta.